Yetişkinlerde sıkça görülen hıçkırıklar, bebeklerde de oldukça yaygındır. Peki, bu durum normal mi?
Minik esnemelerden sevimli “agu”lara kadar bebekler birçok tatlı davranış sergiler. Ancak bazı anlarda, yaptıkları şeyin gelişimlerinin doğal bir parçası olup olmadığını kestirmek zor olabilir. Mesela bebeğiniz hıçkırdığında, bu size sevimli ve masum bir ses gibi gelebilir. Ama bir yandan da “Acaba bu normal mi?” diye düşünebilirsiniz.
Kısa cevap: Evet. Yenidoğan ve bebeklerde hıçkırık tamamen zararsızdır ve genellikle büyüme ve gelişimin doğal bir parçası olarak görülür. Yine de hem sizin hem de minik bebeğinizin huzurunu kaçırabilir.
“Bebeklerde hıçkırık nasıl geçer?” diye merak ediyorsanız, yazının devamında olası nedenleri, hıçkırıkların ne kadar sürebileceğini ve hıçkırığı geçirmek - hatta mümkünse tamamen önlemek - için neler yapabileceğinizi bulabilirsiniz.
Bebeklerde Hıçkırık Neden Olur?
Tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi, bebeklerde de zaman zaman hıçkırık olması oldukça normaldir. Hıçkırık, kontrol edilemeyen doğal bir refleks olarak kabul edilir. Temel nedeni ise diyafram kasının istemsiz kasılmasıdır. Diyafram, göğüs boşluğu ile karın boşluğunu ayıran ve solunumda önemli rol oynayan büyük bir kastır. Bu kas her kasıldığında ses telleri hızla açılıp kapanır ve ortaya o tanıdık “hık” sesi çıkar.
Yenidoğanlarda ve küçük bebeklerde hıçkırık genellikle beslenme süreciyle ilişkilidir. En sık karşılaşılan nedenler arasında şunlar bulunur:
- Fazla beslenme veya hızlı beslenme: Bebeğin çok fazla ya da çok hızlı yemesi veya emerken fazla hava yutması, mideyi genişleterek diyaframa baskı yapabilir. Bu da diyaframda ani kasılmalara ve dolayısıyla hıçkırığa neden olabilir. Hıçkırık genellikle emzirme ya da biberonla besleme sırasında veya hemen sonrasında ortaya çıkar. Bu durumda, kısa bir ara vererek bebeğin gazını çıkarmasını sağlamak faydalı olabilir.
- Mide sıcaklığındaki ani değişimler: Bebeğin önce sıcak bir şeyle, ardından soğuk bir şeyle beslenmesi (veya tam tersi) mide sıcaklığında ani değişimlere yol açabilir. Örneğin, önce soğuk süt içip ardından sıcak mama verilmesi gibi durumlar hıçkırığı tetikleyebilir.
- Reflü (GERD): Nadiren de olsa, sürekli tekrarlayan hıçkırıkların altında gastroözofageal reflü olabilir. Bu durum, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasıyla oluşur ve bebeğin rahatsızlık hissetmesine yol açabilir. Yemek borusu diyaframdan geçtiği için burada oluşan tahriş, hıçkırığa neden olabilir. Ancak sadece hıçkırık, tek başına reflü belirtisi olarak değerlendirilmez. Farklı belirtiler de gözlemleniyorsa, bir çocuk doktoruyla görüşmek faydalı olacaktır.
Bebeklerde Hıçkırık Ne Zaman Başlar?
Bebeklerde hıçkırık, doğumdan sonra değil, aslında çok daha erken, anne karnında başlar. Yapılan gözlemler, hıçkırığın gebeliğin ilk trimesterinde, yani 9 ila 10. haftalarda bile görülebildiğini göstermektedir.
Bu kadar erken başlayan bir refleksin, doğum sonrası dönemde sık görülmesi de oldukça doğaldır. Yenidoğanlarda hıçkırık, gelişimin olağan bir parçası olarak kabul edilir ve çoğu zaman endişe gerektirmez.
Bebeklerde Hıçkırık Ne Kadar Sürer?
Bebeklerde hıçkırık, günde birkaç kez meydana gelebilir ve genellikle 5 ila 10 dakika bazen daha da uzun sürebilir. Ancak genel olarak, bebeğiniz mutlu görünüyorsa ve rahatsızlık belirtisi göstermiyorsa, bu durum endişe nedeni olarak değerlendirilmez.
Yeni ebeveynler için biraz kafa karıştırıcı olabilir ama hıçkırıklar genellikle birkaç dakika içinde kendiliğinden geçer. Bu nedenle bebeğiniz keyifliyse, hıçkırığın geçmesini beklemek yeterli olabilir.
Ancak hıçkırık uzun sürüyorsa ve bebeğinizin huzursuz göründüğünü düşünüyorsanız, altta yatan başka bir neden olup olmadığını değerlendirmek için çocuk doktorunuza danışmanız iyi olur.
Bebek büyüdükçe hıçkırık sıklığı genellikle azalır. Genelde 6. aydan sonra bu refleks daha seyrek görülür. Ancak 9 aylık bir bebek hâlâ ara sıra hıçkırıyorsa, bu da genellikle olağan kabul edilir.
Bebeklerde Hıçkırık Nasıl Geçer?
Bebeklerde hıçkırığın neden oluştuğunu artık biliyorsunuz. Peki bu minik spazmları nasıl durdurabilirsiniz?
Her ne kadar bebek hıçkırıkları genellikle zararsız olsa da, ebeveyn olarak bu durumu hafifletmek istemeniz çok doğal. Minik bedeninde art arda gelen hıçkırıkları izlemek bazen içimizi burkabilir.
İyi haber şu ki, bu konuda uygulayabileceğiniz bazı basit yöntemler var. İşte bunlardan bazıları;
Anne Sütü Alan Bebeklerde Hıçkırık Nasıl Geçer?
Bebeğinizi emzirirken, memeler arasında geçiş yaparken onu gaz çıkarması için kısa bir mola vermek iyi bir fikir olabilir. Bu sayede yuttuğu havanın birikmesi engellenir ve hıçkırık riski azalır.
Eğer bebeğinizin çok fazla hava yuttuğunu fark ediyorsanız, emme pozisyonunu yeniden değerlendirmeniz faydalı olabilir. Uzmanlar, bebeğin sadece meme ucunu değil, meme ucuyla birlikte areola (kahverengi halka) kısmını da ağzına tam olarak almış olması gerektiğini vurgular. Bu sayede hava yutma ihtimali azalır ve emzirme süreci daha verimli hâle gelir.
Biberonla Beslenen Bebeklerde Hıçkırık Nasıl Geçer?
Bebeğinizi biberonla besliyorsanız, beslenmenin ortasında kısa bir ara verip gazını çıkarmak etkili olabilir. Ardından 5 ila 10 dakikalık bir mola sonrası beslemeye devam edebilirsiniz. Uzmanlara göre, bebeğin rahatlamış bir şekilde beslenmeye devam etmesi, hıçkırığın kendiliğinden geçmesine yardımcı olabilir.
Eğer bebeğinizin hava yuttuğunu fark ediyorsanız, biberonun pozisyonunu kontrol etmek faydalı olacaktır. Biberonun ucunda hava kalmamasına dikkat edin; sütün, emzik kısmını tamamen kapladığından emin olun. Böylece hava yutma riski azalır.
İster emziriyor ister biberonla besliyor olun, beslenmeden sonra hıçkırığı önlemek ve durdurmak için bebeğinizi 20 ila 30 dakika boyunca dik tutmanız önerilir. Bu süre zarfında bebeğinizin sırtını nazikçe sıvazlayabilir, pozisyonunu değiştirebilir ya da bir emzik sunarak sakinleşmesine yardımcı olabilirsiniz.
Bebeklerde Hıçkırığı Geçirmek İçin Neler Yapılmamalı?
Bebeklerde hıçkırığı geçirmek için bazı etkili yöntemler bulunsa da, uygulanmaması gereken bazı yöntemler de vardır. Uzmanlar aşağıdaki uygulamalardan kesinlikle kaçınılması gerektiğini vurguluyor:
- Bebeği korkutarak hıçkırığı geçirmeye çalışmayın. Bu yöntem büyüklerde bile işe yaramazken, bebeklerde tamamen etkisiz ve gereksizdir.
- Alnına soğuk veya ıslak bez koymak gibi geleneksel yöntemlerin bir etkisi yoktur.
- Nefes tutma yöntemi kesinlikle denenmemelidir. Bu, bebekler için ciddi anlamda tehlikeli olabilir.
- Bazı kişiler bebeğin dilini çekmenin veya yumuşak bıngıldağına (ön fontanel) baskı yapmanın işe yarayacağını söylese de, bu uygulamalar bebeğe zarar verebilir.
Genel olarak en doğru yaklaşım sabırlı olmak ve hıçkırığın kendiliğinden geçmesini beklemektir. Ayrıca piyasada bulunan bazı damla veya bitkisel sıvı ürünlerin (örneğin “gripe water”) hıçkırığı geçirdiğine dair bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır.
Yenidoğan ve Bebeklerde Hıçkırık Nasıl Önlenir?
Bebeğinizin hıçkırmasını tamamen engellemenin garanti bir yolu olmasa da, hıçkırık oluşumunu azaltmak için bazı basit önlemler alınabilir. İşte bebeklerde hıçkırığı önlemeye yardımcı olabilecek ipuçları:
- Aşırı beslemekten kaçının. Bebeğin karnının bir anda fazla dolması hıçkırığa neden olabilir. Bu nedenle besleme sırasında ara vererek gaz çıkartmak oldukça önemlidir. Ayrıca, besleme hızını yavaşlatmak da faydalı olabilir.
- Biberonu doğru açıyla tutun. Biberonla beslenen bebeklerde, şişenin eğik tutulması ve biberon ucunun tamamen sütle dolu olması, bebeğin hava yutmasını azaltır.
- Besleme sonrası dik pozisyonda tutun. Bebeği emzirdikten veya biberonla besledikten sonra birkaç dakika dik tutmak, hem hıçkırık oluşumunu azaltır hem de reflüyü önlemeye yardımcı olabilir.
- Sakinken besleyin. Bebek ağlarken değil, mümkünse sakin olduğu anlarda beslemek, hava yutma riskini azaltarak hıçkırığı önleyebilir.
- Besleme sonrası hemen hareket ettirmeyin. Bebeğinizi yedirdikten sonra hemen oyun veya aktiviteye başlatmak yerine, biraz dinlenmesini sağlamak hıçkırığı engellemede faydalı olabilir.
Bu önlemler her zaman işe yaramayabilir, ancak düzenli bir şekilde uygulandıklarında hıçkırık sıklığını azaltabilirler.
Bebeklerde Hıçkırık Ne Zaman Endişe Konusu Olur?
Günün sonunda, yenidoğan ya da bebeklerde hıçkırık genellikle endişe edilecek bir durum değildir. Hıçkırıklar, bebeklerde oldukça sık görülen ve çoğu zaman zararsız reflekslerdir. Genellikle kendiliğinden geçer ve herhangi bir müdahale gerektirmez.
Ancak bazı durumlarda dikkatli olmakta fayda vardır:
- Hıçkırık saatlerce sürüyorsa: Bebek uzun bir süre boyunca –örneğin birkaç saat– hıçkırmaya devam ediyorsa, bu durum altta yatan bir sorunun işareti olabilir.
- Bebeğiniz rahatsız görünüyorsa: Hıçkırıklarla birlikte huzursuzluk, ağlama, beslenmeyi reddetme gibi belirtiler varsa, bu da bir uzmana danışma gerekliliği doğurabilir.
- Beslenme veya solunum sorunları varsa: Bebeğinizin emerken zorlanması, sık sık öğürmesi, yutma güçlüğü ya da nefes alma problemleri varsa, bu durumlar göz ardı edilmemelidir.
Bu gibi durumlarla karşılaşırsanız, çocuk doktorunuzla iletişime geçmek en doğrusu olacaktır. Hıçkırıkların çoğu zaman normal olduğunu bilmek iç rahatlatıcı olsa da, ebeveyn sezgilerinize güvenmek her zaman önemlidir.